1- عفونت مایکوپلاسماها
مایکوپلاسماها میکروارگانیسم هایی پروکاریوت هستند که برخلاف باکتریها فاقد دیواره سلولی بوده و دارای یک غشای پلاسمایی می باشند. این پروکاریوتهای بسیار کوچک اساساً دارای میزبان اختصاصی میباشند بطوریکه برخی از آنها فقط یک گونه را آلوده می سازند هر چند که در برخی موارد نیز ممکن است چند گونه را درگیر نمایند.
این ارگانیسم تمایل به ایجاد کلونی بر روی سطوح مخاطی دارد و اغلب آنها بطور اولیه بیماریزا نبوده و بافت مبتلا را تخریب نمی نمایند و فقط در صورت بروز شرایط مستعد کننده سبب ایجاد بیماری می شوند ولی اخیراً مشخص شده است که یک گونه از آنها به داخل سلول نیز نفوذ می کند. همچنین عدم وجود دیواره سلولی در مایکوپلاسماها سبب ایجاد کلونی هایی به شکل مشخص و منحصر به فرد شبیه تخم مرغ سرخ کرده شده و از طرفی نیز باعث ایجاد مقاومت دارویی مایکوپلاسما ها در برابر آنتی بیوتیکهای مؤثر بر سنتز آن، نظیر پنی سیلینها ، می گردد.
مایکوپلاسماهای طیور در دسته مولیکوتس، راسته مایکوپلاسما تالس و خانواده مایکوپلاسما تاسه آ جای دارند که این خانوده نیز به دو جنس مایکوپلاسما  و اوره آپلاسما  تقسیم می شود که جنس آخر به علت توانایی در هیدرولیز اوره به این نام خوانده می شود. جنس مایکوپلاسما نیز واجد چندین گونه بیماریزا و غیر بیماریزا در پرندگان می باشد که از بین آنها چهار گونه مایکوپلاسما گالی سپتیکوم ، مایکوپلاسما مله اگریدیس، مایکوپلاسما سینوویه  و مایکوپلاسما آیوا  در بوقلمونها اهمیت ویژه ای داشته و سبب ایجاد بیماری می شوند.
– مایکوپلاسما گالیسپتیکوم
ارگانیسم مایکوپلاسما گالیسپتیکوم (MG) عامل ایجاد بیماری سینوزیت عفونی بوقلمون  (IST) می باشد که به دنبال آن در گیری قسمت فوقانی دستگاه تنفس بخصوص سینوسهای تحت حدقه ای  به همراه التهاب ملتحمه، کیسه های هوایی، پریکاردیت و پری هپاتیت بروز می کند. همچنین بیماری کیسه های هوایی  نیز به وسیله این ارگانیسم ایجاد می شود. علائم بالینی در بیماری فوق به کندی گسترش می یابد و دوره بیماری طولانی است. همچنین این ارگانیسم سبب ایجاد یک التهاب شدید کیسه های هوایی به خصوص در صورت وقوع همزمان آن با مایکوپلاسما سینوویه و یا سایر عوامل بیماریزا نظیر ارتومیکسو ویروسها (نیوکاسل)، پنومو ویروسها (TRT) و باکتری اشریشیاکلی می گردد. مایکوپلاسما گالیسپتیکوم مهمترین و بیماریزاترین مایکوپلاسما بوقلمون و سایر پرندگان می باشد که به علت افزایش تلفات گله، افزایش حذف لاشه در کشتارگاه، کاهش رشد و تولید به همراه افزایش هزینه های درمانی، یکی از پر ضررترین بیماریهای صنعت پرورش بوقلمون می باشد که البته با احتساب هزینه های کنترلی(قرنطینه و امنیت زیستی) و مراقبتی (آزمایشات سرمی و یا جداسازی) ، بخصوص در گله های مادر، این خسارات افزایش می یابد. این میکروارگانیسم هیچ گونه تهدیدی برای بهداشت عمومی ندارد.
این ارگانیسم اولین بار در سال 1905 توسط داد در انگلستان شناسایی شد و به عنوان پنوموآنتریت همه گیر نامگذاری گردید. سپس در سال 1938، بوسیله دیکینسون  و هینشاو  به عنوان عامل سینوزیت عفونی معرفی شد. پنج سال بعد نیز استوارت و دلاپلاین  این ارگانیسم را از بوقلمونهای مبتلا به سینوزیت عفونی بوقلمون جدا نمودند.
ارگانیسم مایکوپلاسما گالیسپتیکوم نظیر سایر مایکوپلاسماها فاقد دیواره سلولی بوده و کوچکترین پروکاریوتی است که توانایی تکثیر در محیط کشت بدون سلول را دارد. این ارگانیسم را در ابتدا از سایر مایکوپلاسماها تمایز داده بودند و به عنوان سروتیپ A شناسایی گردیده بود ولی با ابداع روشهای مولکولی ماهیت حقیقی آن مشخص گردید و با عنوان فعلی آن نامگذاری شد.
عفونت با مایکوپلاسما گالسپتیکوم یکی از مهمترین بیماریهای بوقلمون در سراسر نقاط جهان می باشد و بخصوص در مناطقی که طیور صنعتی بطور متراکم پرورش داده می شوند، شیوع بیشتری دارد. این ارگانیسم در تمامی پرندگان خانواده گالیناسه بخصوص در بوقلمون و ماکیان تجاری بروز می کند. این عفونت در تمام سنین، بوقلمونها را درگیر می کند ولی پرندگان جوانتر معمولاً در برابر عفونتهای تجربی حساسترند.
دکتر علی مسعودیان
بخش تحقیق و توسعه
موسسه تحقیقاتی – تولیدی فرآورده های بیولوژیک پسوک