توکسوپلاسما گوندی  تک یاخته ای است درون سلولی و قادر است بیشتر حیوانات خون گرم را به عنوان میزبان واسطه آلوده نموده و نشانیهای مختلف و گوناگونی در آنها ایجاد نماید نظر به اینکه میزبانهای واسطه پس از بهبودی از عفونت با ایمنی همورال و ایمنی سلولی همراه می باشند محققین درصد برآمدند در صورت امکان برای این تک یاخته واکسن مناسبی تولید نموده و واکسیناسیون را به عنوان یک عامل استراتژیکی جهت کنترل و جلوگیری از گسترش بیماری مدّنظر قرار دهند.

 به منظور جلوگیری از توکسوپلاسمای مادرزادی، کم کردن دفع کیست های بافتی در حیوانات خون گرم، جلوگیری از دفع اووسیست توسط گربه که میزبان اصلی است واکسنهای متعددی مورد بررسی قرار گرفته است.

 در این مقاله در مورد تاریخچه بیماری، تولید واکسن های ضد توکسوپلاسمایی بحث و گفتگو می گردد.

توکسوپلاسما گوندی تک یاخته ای است که اجباراً در داخل سلول به زندگی خود ادامه می دهد و در انواع سلولهای بدن میزبان واسطه قدرت ادامه زندگی را دارد و به این دلیل به آن تک یاخته همه سلول دوست نیز می نامند ولی تک یاخته گرایش بیشتری به سلولهای ماهیچه ای و سلولهای عصبی دارد گونه های متعددی از حیوانات خون گرم به عنوان میزبانهای واسطه به این تک یاخته آلوده می شوند حدّت تک یاخته و نشانیهای بیماری بر حسب گونه میزبان ، جایگاه تک یاخته در سلول های مختلف میزبان و تغییرات ژنتیکی ایجاد شده در مراحل مختلف چرخه زندگی آن متفاوت است و حتی گزارش شده است که تک یاخته توکسوپلاسما گوندی می تواند بیماری حادی را در بعضی از گونه های میزبان مثل کیسه داران و میمون ها ایجاد نماید. در حیوانات اهلی مثل گوسفند و بز عفونت توکسوپلاسمائی  به صورت مادرزادی به طور وسیعی گسترش دارد و حاصل آن سقط جنین در حیوانات آلوده، به دنیا آوردن حیوانات زودرس و مرگ نوزادان تلف شده و جنین های مومیائی شده می باشد.

– در حیواناتی که برای تولید گوشت پرورش می یابند به خصوص گوسفند و بز امکان دارد به طور دائم به توکسوپلاسما گوندی آلوده باشند، عضلات و مغز و حتی بعضی مواقع اندامهای احشائی آنها واجد کیست های توکسوپلاسمائی باشند و این خود می تواند منشاء مناسبی برای انتقال توکسوپلاسموز به انسان باشد. مهمترین حیوان به عنوان میزبان اصلی در چرخه زندگی توکسوپلاسما و در اپیدومیولوژی بیماری در گربه می باشد. گربه ها پس از طی اولین آلودگی  می توانند میلیون ها اووسیت را همراه با مدفوع خود دفع نمایند. باقی ماندن اووسیست ها به صورت فعال در محیط خارج به شرایط آب و هوائی محیط بستگی دارد و امکان دارد بین 18-12 ماه در محیط خارج زنده باقی بمانند. اووسیت های دفع شده منشاء مهّمی برای آلودگی حیوانات علفخوار به خصوص گوسفند و بز می باشند. بنابراین برای جلوگیری از گسترش توکسوپلاسموز و کنترل آن واکسنهای گوناگونی مورد نیاز می باشد به عبارت دیگر این واکسنها باید از گسترش توکسوپلاسموز مادرزادی، کم کردن و یا دفع کیست های بافتی در میزبان های واسط، جلوگیری از دفع اووسیست توسط گربه نقش بسیار مؤثری داشته باشند. در این نوشته از تاریخچه، فعالیت های تولید واکسن و نقش آن در کنترل توکسوپلاسموز بحث و گفتگو می گردد.