مقدمه
در طی 50 سال گذشته صنعت پرورش طیور در جهان پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته که منجر به تولید سویه های تجاری مرغ و بوقلمون با میزان وزن گیری بالا و رشد سریع گردیده است. به دنبال افزایش قابلیتهای پرورشی و نیز به علت عدم تناسب روند افزایش سریع وزن در مقایسه با رشد استخوانهای حمایت کننده بدن در این پرندگان، بیماریهای اسکلتی و مشکلات حرکتی متعاقب آنها فزونی یافته است. مشکلات اسکلتی و حرکتی در طیور علل مختلفی دارند که عبارتند از: عوامل ژنتیکی، سوء تغذیه، مدیریتی و عوامل عفونی. یکی از علل شایع بروز این مشکلات، عوامل عفونی می باشند که در ادامه تشریح می گردند؛
1 – آرتریت ویروسی ناشی از رئو ویروسها
رئو ویروسها بطور کلی در بروز سندرومهای مختلفی دخیل هستند که در بین آنها آرتریت ویروسی یا تنوسینویت ویروسی از همه اهمیت بیشتری دارد. این بیماری نیز نظیر سایر مشکلات حرکتی ،علاوه بر کاهش عمکرد گله، سبب افت کیفیت لاشه نیز می شود.
این عفونت بطور عمودی، از مادر به جنین و نیز بصورت افقی انتقال می یابد و میزبانان طبیعی آن ماکیان و بوقلمون می باشد. بطور کلی بوقلمونها نسبت به ماکیان در برابر این بیماری مقاوم ترند ولی در جوجه های بوقلمون شدت جراحات در حد جوجه گوشتی می باشد.
دوره کمون در این بیماری بسته به راه ورود، نوع پاتوتیپ و سن درگیری متفاوت است و از یک روز درصورت ورود از بالشتک کف پایی، تا 15 روز از طریق تنفس، متغیر است.
علائم بالینی و جراحات کالبد گشایی
در صورت بروز تنوسینوویت ناشی از آلودگی با رئو ویروسها کاهش رشد گله به همراه لنگش درصدی از مبتلایان دیده می شود. در این پرندگان مفصل خرگوشی متورم، دردناک و گرم بوده و در مواقعی جمع نیز می شود.
در بررسی های کالبدگشایی مفصل، وجود اکسودای کاهی رنگ و خون آلود به همراه خونریزی پتشی در غشاء سینوویال مفصل از مهمترین یافته های ماکروسکوپیک می باشند. تاندونهای گاستروکنمیوس، بازکننده متاتارس و جمع کننده انگشتان نیز متورم شده و غلاف آنها نیز متورم و با تاندون یکی می شود. در مواردی، بخصوص در نژادهای سنگین وزن، پارگی تاندون گاسترونمیوس نیز رخ می دهد.
مهمترین آسیبهای میکروسکوپیک در این بیماری شامل ادم، خونریزی، نکروز انعقادی، نفوذ لنفوسیتها و ماکروفاژها به همراه هیپرتروفی و هیپرپلازی سلولهای مفصلی در محل ضایعه می باشند. تجمع هتروفیلها در تاندونها و عضله قلب نیز از یافته های مهم در امر تشخیص بیماری می باشد. در موارد مزمن سفت شدگی مفصل و نکروز غضروف مفصلی در انتهای استخوان درشت نی به همراه درگیری کندیل و اپی کندیلهای این استخوان دیده می شود.
تشخیص آرتریت ویروسی به وسیله شناسایی آنتی ژن اختصاصی گروهی رئو ویروسها در بافتهای درگیر با استفاده از آزمونهای ایمنو فلورسنت آنتی بادی و AGPT و نیز از طریق شناسایی و سنجش آنتی بادی در سرم مبتلایان به وسیله آزمونهای ELISA، VN وAGPT قابل انجام است.
پیشگیری این بیماری فقط با رعایت اصول بهداشتی و قرنطینه ای در کنار حذف عوامل مستعد کننده قابل انجام است و اگرچه واکسنهایی جهت ایجاد ایمنی تولید شده اند ولی در بوقلمونها استفاده از آنها مجاز نمی باشد و فقط در ماکیان استفاده می شوند. درمان مؤثری نیز در کنترل این عارضه وجود ندارد.
دکتر علی مسعودیان
بخش تحقیق و توسعه
موسسه تحقیقاتی – تولیدی فرآورده های بیولوژیک پسوک